Çarpıntı tedavisi var mı, gerekli mi?

Sağlıklı bir insanda sürekli kalp atışları, kalpteki bir odak tarafından yönlendirilir ve kalp odaları arasında belirli bir elektriksel aktivasyon düzeniyle donatılır. Kalp atışlarının normalden daha yavaş (bradikardi) ya da daha hızlı (taşikardi) olması, düzensiz kalp atışları, alışılmadık yerlerden uyarılması (ekstrasistol ya da taşikardi) gibi durumlara ritim bozuklukları (aritmi) denir. Ritim bozuklukları hiç rahatsızlık vermeyebileceği gibi çarpıntı gibi rahatsızlıklara da neden olabilir. Ancak yaşamı tehdit eden sorunlara ve daha da önemlisi ani ölüme neden olabilir.

Çarpıntı nedir?

Çarpıntı, kendi kalp atışınızın hissidir. Bu, düzgün ritmik bir kalbin fizyolojik bir tepkisi olabilir veya kalp ritmi sorunlarının bir belirtisi olabilir. Heyecan, efor sarf etme, tansiyonun yükselmesi, kansızlık, ilaç kullanımı, aşırı çay ve kahve tüketimi, sigara ve alkol gibi faktörler çarpıntıya neden olabilir. Ayrıca bu faktörler ekstrasistol (erken atım) gibi ritim bozukluklarını da tetikleyebilir. Hipertiroidi (toksik guatr) gibi kalp dışı nedenler de çarpıntıya neden olabilirken, nodül veya büyümelerden kaynaklanan tiroid sorunları çarpıntıya neden olmaz. Çarpıntıların çoğu fizyolojik ve masum sebeplerden kaynaklanmaktadır. Ancak aritminin neden olduğu çarpıntı, özellikle ciddi vakalarda endişe verici olabilir ve dikkatle değerlendirilmelidir.

Hangi durumlarda çarpıntı düşünülmelidir?

Çarpıntı aritminin en sık görülen belirtisidir. Ancak tüm çarpıntılar bir aritmi belirtisi değildir ve tamamen fizyolojik nedenlerden kaynaklanabilir. Bu nedenle çarpıntının kaynağının belirlenmesi için dikkatli bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.

Kısa ve seyrek ataklarda aritmiyi tespit etmek zor olabilir. Bu durum altta yatan sorunların gözden kaçmasına ve yanlış teşhislerin yapılmasına neden olabilir. Aritmiden kaynaklanan çarpıntılar genellikle aniden başlar ve kısa ya da uzun süreli olabilir. Çoğunlukla efor sarf etme veya gece uyanma gibi durumlarla tetiklenir.

Çarpıntıya bayılma veya baş dönmesi eşlik ediyorsa, özellikle kalp hastalığı olan veya ailesinde ani ölüm öyküsü olan kişilerde tehlikeli ritim bozuklukları göz önünde bulundurulmalıdır. Bazı durumlarda aritminin ilk belirtisi ani ölüm olabilir. Bu nedenle bu tür semptomları yaşayan kişilerin kapsamlı bir kalp değerlendirmesinden geçmesi kritik önem taşıyor.

Erken atım veya ekstrasistol nedir?

Ekstrasistoller kalbin işlevsel olmayan fizyolojik atışlarıdır ve çarpıntıların yaygın bir nedenidir. Sağlıklı veya hastalıklı kalplerde görülebildiği gibi egzersiz, heyecan, çay ve kahve, sigara, ilaçlar, alkol ve ateşli hastalıklar gibi faktörlerle de artabilmektedir. Bazen bu faktörlerden bağımsız olarak kendiliğinden ortaya çıkabilir. Çoğu hastada çarpıntı, boşluk hissi ya da göğüste sıkışma hissi gibi belirtiler görülürken bazı kişilerde ise hiçbir şikayet görülmeyebilir. Ekstrasistollü bazı kişilerde kalp atışında anlık duraklamalar veya düşük nabız hızı gözlemlenebilir. Altta yatan bir kalp hastalığı, genetik ritm sorunu ya da ailesel ani kalp ölümü yoksa tedaviye ilk atım hızına göre karar verilir. Sık ekstrasistol veya altta yatan kalp yetmezliği olan hastalarda kalp yetmezliğini önlemek için ablasyon gibi kalıcı tedavi yöntemleri gerekli olabilir.

Taşikardi nedir?

İstirahat halinde kalp atış hızının dakikada 100 atımdan fazla artmasına taşikardi denir. Egzersiz sırasında bu normaldir ancak ani çarpıntılara neden olan hızlı kalp atışları aritmi belirtisi olabilir. Taşikardi genellikle kalpteki anormal odaklardan gelen sürekli uyarı nedeniyle oluşur ve uyarının kaynaklandığı bölgeye bağlı olarak atriyal, supraventriküler veya ventriküler taşikardi olarak sınıflandırılır.

Bazı hastalarda doğuştan ya da kalp hastalığı sonucu oluşan ekstra iletim yolları, kalp atış hızının ani artmasına ve kısa devre benzeri bir duruma neden olabilir. Örnekler arasında atriyoventriküler nodal reentran taşikardi (AVNRT), Wolf-Parkinson-White (WPW) hastalığı, atriyal fibrilasyon ve ventriküler taşikardi yer alır.

Alkolün etkisi nedir?

Alkol kullanan kişiler, alkolün dozuna ve bireysel toleransa bağlı olarak kalp atışlarında hızlanma, kalp atış hızının artmasına bağlı olarak gece çarpıntıları nedeniyle uykuda zorluk yaşayabilir veya çarpıntı ile uyanabilirler. Bu durumlar genellikle vücudun yarattığı reflekslerden kaynaklanır. Özel bir muamele veya gereklilik yoktur. Ancak aşırı alkol tüketmeyen veya alışkanlığı olmayan bireylerde ritim bozuklukları ortaya çıkabilmektedir (örneğin atriyal fibrilasyon – “tatil kalp sendromu”). Ek olarak, düşük tansiyona yatkın kişiler alkol içtikten sonra baş dönmesi, bayılma ve bayılma yaşayabilir.

Kahve aritmiye neden olur mu?

Çay ve kahvenin içerdiği aktif maddeler sayesinde uyarıcı etkiye sahiptir. Kalpte sempatik aktivitenin artması, kalp atış hızının göreceli olarak artması, farklı odaklardan uyarılması gibi etkileri olabilir. Kahve ve çay, kişinin toleransına ve miktarına bağlı olarak kalp atış hızının artması ve erken kalp atışı nedeniyle çarpıntıya neden olabilir. Ancak herkes aritmiden muzdarip olmayabilir. Kahve ve çayın organik ritim bozukluklarını (atriyal fibrilasyon, ventriküler taşikardi, supraventriküler taşikardi gibi) arttırdığına dair net bir veri bulunmamaktadır.

Ritim bozukluklarının tedavisi mümkün mü?

Ritim bozukluğunun türüne göre hastalarda tedavi yaklaşımı farklılık gösterebilmektedir. Bazı hastalarda herhangi bir ilaç ya da girişimsel tedavi gerekmemektedir; sadece yaşam tarzı değişiklikleri ve hasta bilgileri ile takip yeterlidir.

Erken atımlar veya ekstrasistoller ilaçlarla baskılanabilir veya uygun hastalarda ablasyon adı verilen bir tedaviyle aritmik odağın yok edilmesiyle kalıcı olarak ortadan kaldırılabilir.

Yine taşikardiler, atriyum veya ventrikülden odağı veya kısayı oluşturan fazlalık yolun ablasyon yoluyla hasarlanmasıyla kalıcı olarak tedavi edilebilir.

Düşük nabız sorunu olan hastalar kalp pili ile tedavi edilebilirken, ani kalp krizi geçiren veya yüksek risk altında olan kişiler şok kalp pili (ICD) ile tedavi edilebilir.

Özetle çarpıntı yaşayan herkeste aritmi olmayabilir. Çarpıntı yaşayan kişilerde; Bir aritminin varlığı ya da yokluğu, aritminin türü ve yol açtığı sorunlar, altta yatan kalp hastalığı ve ailenin genetik yapısının durumu tedavinin gerekli olup olmadığını ve tedavi seçeneklerinden hangisinin uygun olduğunu belirler. Bu noktada çarpıntı yaşayan bir kişide öncelikle bir kardiyolog ve en önemlisi bir ritim uzmanı (Elektrofizyolog) tarafından detaylı bir değerlendirme yapılması tavsiye edilir.