Uzmanlar, yalanın, insanları aldatmak için uydurulmuş kasıtlı davranış yada söz bulunduğunu söylüyor. Sadece, 5-6 yaşına kadar çocuğun yalan söyleme davranışında endişe edilecek bir durumun olmadığını da ekliyor. Çocuklarda gerçeklik duygusu tam olarak gelişmediği için bu dönemdeki “yalanı” davranış bozukluğu olarak değerlendirmek oldukça yanlış. Çocuklar kimi zaman varlıklı hayal güçlerinden etkilenerek, kimi zaman kendilerini müdafa amacı ile, kimi zaman gerçeği yetişkinler kadar sağlıklı değerlendirebilecek bilişsel olgunluğa haiz olamadıkları için yalan söyleyebiliyor. Bununla beraber yalan söyleme davranışı altında yatan bazı sebepleri ele verdiği için ciddiye alınmalı. Yalanla karşılaşan aileler, üzülmek yada şok olmak yerine, bu durumu çocukla daha yakın kontakt kurarak onu yalanın neticeleri mevzusunda eğitmek için bir fırsat olarak görmeliler. “Aileler çocuğun yalan söylediğini fark ettiğinde, birçok duyguyu bir arada hisseder’’ diyen Dr. Sedat Üründül Anaokulu Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanları, sözlerine, örnek vererek devam ediyor : “Acaba görmezden mi gelmek gerekir, yoksa yüzleştirmek mi gerekir, çocukta yalan söylemek bir kişilik özelliği olarak duracak mı? Bu şekilde bir durumda ilk yapılması ihtiyaç duyulan sakin kalmaktır. Çocuklar çeşitli nedenlerle “yalana” başvurabildikleri için ebeveynler öncelikle evlatların niçin doğruyu söylemediğini tespit etmelidir’’
“Evlatların yalan söylemesinin altında birçok niçin olabilir’’
Uzmanlar, evlatların birçok değişik sebepten dolayı ailelere yalan söyleyebileceğini belirterek bu sebepleri aşağıdaki benzer biçimde sıralıyor;
-Kabul görmek istiyor olabilir,
-Sizi üzmekten korkuyor olabilir,
-Hata yapmaktan korkuyor olabilir,
-Bir özlemini dile getiriyor olabilir,
-Yaptırım uygulanmasından kurtulmak istiyor olabilir, -Takdir edilmek istiyor olabilir,
-Eleştirilmekten korkuyor olabilir…
Çocuklar hangi tür yalanlara başvuruyor?
Düşsel Yalanlar: 3-6 yaş arasındaki çocuklar gerçeği yetişkinler benzer biçimde değerlendiremeyebilir ve doğru bir şekilde aktaramayabilir. Bu sebeple gerçeği hayalleri ile birleştirerek anlatabilir. 3 yaşındaki bir çocuğun eve giderek annesine “öğretmenim o denli kuvvetli ki, bahçedeki ağaçları yerinden sökebiliyor” demesi buna bir örnektir. Öykünmek Yalanlar: Bazı durumlarda çocuklar “yalan” söylemeyi yetişkinlerden öğrenmiş olabilir. Yetişkinlerin yalan söylediğine şahit olan çocuk “yalan” söylemeyi normalleştirebilir. Örneğin telefonla gitmek istemediği bir yere çağrı edilen yetişkin çocuğunun yanında “oldukça hastayım, gelemeyeceğim” diyor. Bunu duyan çocuk yalan söylemenin düzgüsel olduğunu düşünerek bunu tüm hayatına genelleyebilir. Bu sebeple yetişkinlerin evlatların yanında konuşurken oldukça dikkatli olması gerekir. Araştırıcı Yalanlar: Burada çocuk yalan söylemenin iyi mi bir şey olduğunu araştırmakta ve sınırları yoklamaktadır. Çocuğun gelişimi açısından bu tip yalanlar normaldir. Müdafa Yalanları: Çocuklarda sık rastlanan bir başka yalan türü ise, yanlış bir davranışın gizlenmesini amaçlayan müdafa yalanlarıdır. Çocuk doğru olmayan bir şey yaptığını bildiği ve ortaya çıkarsa yaptırım uygulanacağından korktuğu için yalana başvurur. Bu tür yalanları sık sık eleştirilen, yaptığı hatalar karşısında sert tepkiler alan, yaptırım uygulanan, mükemmelliğe zorluk çeken çocuklar söyler. Yüceltilmiş Yalanlar: Bu, çocuğun daha oldukça saygınlık görmek istediğine işaret etmektedir.
Çocuklar bazen hayranlık duydukları ya da oldukça sevdikleri kişilerin beğenisini kazanmak ya da ilgisini çekmek için de yalana başvurabilir. Örneğin, öğretmenin beğenisini kazanmak isteyen çocuk yapmadığı bir davranışı yapmış benzer biçimde izah edebilir. Küçüklere örnek olmalı ve dürüstlüğe kıymet vermeliyiz Yetişkinler davranışlarıyla çocuklarına örnek olmalıdır. Çocuklar hangi yaşta olurlarsa olsunlar yaşlarına uygun bir üslupla doğruyu söylemek gerekir. Söylenen her yalan hem yetişkinlere olan güvenlerini sarsacaktır hem de bu mevzuda onlara negatif bir örnek olacaktır. Çocuk yaptığı bir hatayı ya da yanlış davranışı itiraf ettiği vakit göstermiş olduğu dürüstlüğe saygı duymak ve ona yaptığı hatadan dolayı yaptırım uygulamamak gerekir. Eğer çocuğa itiraf ettiği bir davranış sebebiyle yaptırım uygulanırsa bir dahaki sefere durumu ailesiyle paylaşmayı tercih etmeyecektir. Bu şekilde bir durumda dürüstlüğü için onu takdir etmek, bununla birlikte yaptığı davranışın onaylanmadığını da belirtmek gerekir. Görmezden gelmek bu davranışın sönmesi için uygun bir yöntem değildir. Kesinlikle çocuğun söylediği yalan ile ilgili onu yüzleştirmek gerekir. Aşırı tepki göstermemeli ve baskıdan kaçınmayız Günlük vakalara gösterilen aşırı tepkilerden korkan çocuk yalan söyleyebilir. Bu sebeple gösterilen tepkilerin ölçülü olması gerekir. Evlatların yapmış olduğu hatalı davranışlara karşı tepkileri uygun bir üslupla ifade etmek önemlidir. Aksi takdirde, çocuk bundan sonraki yanlış davranışını saklamak için yalan söyleyebilir. Çocuğun talep, sorun, kaygı ve endişelerini anne ve babasıyla konuşabileceğini bilmesi onu “yalan” söyleme davranışından uzak tutacaktır.
Yoruma kapalı.