Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Didem Aliefendioğlu, yenidoğan sarılığında sararmanın ilkin göz akında başladığını ve bilirubin düzeyinin arttıkça sırasıyla yüze, gövdeye ve ayaklara doğru yayıldığını söylemiş oldu. Aliefendioğlu, “Sıhhatli yenidoğanlarda yaşamın ilk gününden sonrasında, erken doğan bebeklerde daha sık olmak suretiyle, yenidoğan bebeklerin yüzde 60 ile 80’inde gözlenmektedir. Taburcu olmadan ilkin bakılan indirekt bilirubin düzeyi yüksek bulunanlar, 38 haftadan minik doğanlar, anne sütü alan sadece yeterince beslenemeyen (aşırı tartı kaybı olan) bebekler, ilk 24 saatte sararanlar, tanı konmuş kan uyuşmazlığı yada enzim eksikliği olanlar, daha ilkin sarılık sebebiyle tedavi (fototerapi yada kan değişimi) uygulanmış kardeşi olanlar ve saçlı derisinde kanaması (sefal hematom) olanlar sarılık açısından riskli gruptadır” diye konuştu.
“SARILIKLI BEBEKLER TAKİP EDİLMELİDİR“
Sarılığın çoğunlukla kendiliğinden düzeleceğini belirten Aliefendioğlu, şunları söylemiş oldu:
Zamanında doğan bebeklerin üçte ikisinde saptanan ve tedavi gerektirmeyen sarılığın sebebi, çoğunlukla anne karnında oksijenin nispeten düşük olduğu ortamda artmış olan kırmızı kan hücrelerinin doğumdan sonrasında azalmasıyla indirekt bilirubin maddesinin açığa çıkmasıdır. Bu tip sarılık ikinci günden sonrasında adım atar, bilirubin düzeyleri fazlaca yükselmez ve çoğunlukla bir haftada düzelir. Buna geçici sarılık diyoruz. Bebeklerin azca bir kısmında ise bilirubin düzeyleri fazlaca artabilir ve tedavi gerektirebilir. Kandaki indirekt bilirubin miktarının fazlaca artmasının bilhassa de yaşamın ilk haftası içinde artması beynin belli bölgelerinde birikerek nörolojik bozukluklara sebep olabileceği için tehlikeli olabilir. Bu yüzden sarılıklı bebekler takip edilmelidir. Takipte, bilirubin düzeylerinin aşırı yükselmesinin önlenmesi ve nörolojik zarar görme riskinin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Doğumdan sonrasında bebeklerin ilk muayeneleri ve taburculukta meydana getirilen muayeneleri esnasında cilt renkleri denetim edilmeli ve sarılık var ise bilirubin düzeyine bakılmalıdır. Yaşamın ilk gününde gelişen sarılık patolojiktir ve araştırma ve yakın takip gerektirir. Sarılık açısından risk faktörü var ise bebek yakından takip edilmeli, günlük kontroller ile bilirubin düzeyindeki değişim gözlenmelidir. Böylece yüksek düzeylere çıkışı ve bebeğin zarar görmesi önlenebilir.”
TEDAVİ YÖNTEMLERİNİ SIRALADI
Sarılığın en fazlaca görüldüğü yaşamın ilk günlerinde bebeğin bilhassa anne sütü ile iyi beslenmesi bilirubin artışına engel bulunduğunu ve sarılık görülme oranını azalttığını kaydeden Aliefendioğlu, “Kandaki indirekt bilirubin miktarı belli bir düzeyin üzerine çıkarsa düzeyi azaltmak ve oluşabilecek nörolojik zararlanmayı önlemek için tedavi gerekir. Fototerapi ve kan değişimi olmak suretiyle iki çeşit tedavi yöntemi bulunmaktadır ve uygulanacak tedavi yöntemi, bebeğin durumu ve bilirubin düzeylerine nazaran belirlenmektedir. Fototerapi ile tedavi yöntemi, bebeğin gözlerinin kapatılıp çıplak olarak lambalardan oluşan bir düzeneğin altına yatırılmasıdır. Bebeğe uygulanan bu tedavi ile ciltte biriken indirekt bilirubinin yapısının değiştirilip suda çözünür hale getirilmesi ve idrarla vücuttan atılabilmesi sağlanır. Bu yöntem ile bilirubin düzeyi yeterince azaltılamaz ve tehlikeli olabilecek bir düzeye yetişmesi önlenemez ise kan değişimi gerekir. Bu tedavi, bebeğin göbek kordonunda yer edinen toplardamara yerleştirilen bir kateter aracılığı ile bebekten kan alma ve bebeğe kan verme işleminin gerçekleştirilmesi şeklindedir. Böylece bebekte sarılığa sebep olan indirekt bilirubin miktarı azaltılmış olur. Ek olarak sarılığın sebebi kan uyuşmazlığı ise ek olarak kandaki kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasına ve bilirubin artışına sebep olan antikorlar azaltılırken bu hücrelerin yıkılmasıyla ortaya çıkan kansızlık da düzeltilmiş olur” ifadelerini kullandı.
